AED - automatyczny defibrylator zewnętrzny.

Jedno z bardziej fachowych urządzeń, które możemy użyć w pierwszej pomocy to właśnie AED - Automated External Deibrillator czyli automatyczny defibrylator zewnętrzny. W swojej nazwie ma umieszczone zastosowanie wraz z instrukcją obsługi.

Po pierwsze - automatyczny

Czasami opisywany jako zautomatyzowany czyli działa samodzielnie, lub częściowo samodzielnie, podejmując za nas decyzję o konieczności wykonania (lub nie) wyładowania.

Po drugie defibrylator

De-fibrylator, bo przerywa fibrylację czyli migotanie komór. Migotanie komór (medycznie oznaczane jako VF - ventricular fibrillation) to rytm, który pojawia się prawdopodobnie w 80% przypadków zaraz po zatrzymaniu prawidłowej pracy serca u osób dorosłych. Serce nie zatrzymuje się całkowicie w bezruchu (tę sytuację nazywamy asystolią czy całkowitym brakiem czynności elektrycznej i mechanicznej serca) tylko ma jeszcze jakąś czynność elektryczną - gdybyśmy mogli w tej sytuacji otworzyć klatkę piersiową poszkodowanego i spojrzeć bezpośrednio na jego serce zobaczylibyśmy, że drży ono jak z zimna. W całej tragedii zatrzymania krążenia jest to sytuacja lepsza - możemy wykonać defibrylację i próbować przywrócić samodzielną czynność serca, w przeciwieństwie do asystolii, w której pozostaje nam uciskanie klatki piersiowej z nadzieją na wywołanie VF.

W ramach ciekawostki poniżej pokazuje jak wygląda zapis EKG u zdrowego człowieka z pracującym serce, migotanie komór oraz asystolia. 

Po trzecie - zewnętrzny

Zewnętrzny, bo elektrody defibrylatora przyklejamy na skórze klatki piersiowej, co bardzo ułatwia użycie AED i czyni je przyrządem nieinwazyjnym. Nie trzeba nic nacinać, wkłuwać i uszkadzać naszego poszkodowanego. W pierwszej pomocy każde dodatkowe czynności sprawiają problemy i zmniejszają prawdopodobieństwo powodzenia całej akcji ratunkowej. Elektrody są dokładnie oznaczone: każda z nich ma grafikę pokazującą, gdzie, pod jakim kątem przykleić każdą z nich. Trzeba pamiętać przy tym, aby przykleić je na suchą i… ogoloną klatkę piersiową. Do pełnego zestawu AED musimy dodać zatem maszynkę do golenia, najlepiej w wersji medycznej, która się nie zapycha włosami. Przydadzą się też z pewnością nożyczki do cięcia odzieży i odsłonięcia klatki piersiowej. 

Po czwarte - sprzęt stworzony dla Ciebie!

AED stworzone jest dla Ciebie! Nie dla lekarza, pielęgniarki czy ratownika medycznego tylko właśnie dla Ciebie, który/która jesteś na miejscu zdarzenia i posiadając wykształcenie informatyczne, gastronomiczne lub ekonomiczne (nawet, jeśli nie posiadasz żadnego wykształcenia) możesz bez najmniejszych problemów go użyć. Jak to możliwe? AED wydaje jasne i zrozumiałe polecenia w języku polskim (niektóre z modeli są wielojęzyczne i można je dowolnie przełączać między dwoma lub czasem trzema językami). Defibrylator nie pójdzie dalej, jeśli nie wykonałeś poprzedniego kroku, nie pogadania Cię, ewentualnie powtarza polecenia czynności, które masz wykonać (np. zdejmij ubranie z klatki piersiowej poszkodowanego, przyklej elektrody, itp.). Większość urządzeń ma dodatkowo instrukcje wizualne polegające na podświetlaniu obrazków z zalecanymi czynnościami, a te wypaśniejsze mają wyświetlacze LED i pokazują film instruktażowy. W trakcie uciskania klatki piersiowej w 2-minutowych pętlach między defibrylacjami urządzenie odtwarza dźwięk (tony lub metronom) z częstością 100/minutę, aby łatwiej było Ci znaleźć tempo uciskania klatki piersiowej. To jest naprawdę urządzenie idiotoodporne. Po krótkim przeszkoleniu i treningu jesteś w stanie wykonać wszystkie czynności bez większych problemów. 

Ważne!

1. Wracając do podstaw pierwszej pomocy, pamiętamy o bezpieczeństwie. Wcześniej wspomniałem, że klatka piersiowa poszkodowanego musi być sucha. Dlaczego? Po pierwsze: na mokrą skórę trudno będzie przykleić elektrody. Zrobione są one na naprawdę mocnym kleju, ale na wilgotnej powierzchni gorzej się trzymają. Po drugie: prąd elektryczny wybierze drogę przepływu przez wodę i wilgoć na klatce piersiowej a nie przez jej wnętrze i serce, o co właśnie w defibrylacji chodzi. Po trzecie: jeśli pacjent jest mokry i leży w wodzie, a Ty jako ratownik również się w tej wodzie znajdujesz to wykonanie defibrylacji, czyli zadziałanie prądem elektrycznym o dużej energii spowoduje porażenie Ciebie. Impuls elektryczny pacjenta uratuje, natomiast Ciebie raczej w tej sytuacji nie…

2. Jeśli w miejscu przyklejenia elektrody znajduje się rana, przyklej ją obok, w umiejscowieniu jak najbardziej zbliżonym do zalecanego. 

3. Jeśli w miejscu przyklejenia elektrody znajduje się rozrusznik przyklej elektrodę ok. 8 cm od rozrusznika. Może być to rozrusznik lub kardiowerter-defibrylator (ICD - Implantable Cardioverter-Defibrillator). Jak go rozpoznać? To urządzenie jest widoczne po rozebraniu pacjenta, najczęściej umieszczone jest z lewej strony pod obojczykiem. Od razu można je zauważyć, bo człowiek nie ma części ciała w takim kształcie (prostokąt ze ściętymi rogami lub jajowato-okrągły) i to bezpośrednio pod skórą klatki piersiowej. Rozrusznik lub kardiowerter-defibrylator to urządzenia wszczepiane pacjentom po wcześniejszych zatrzymaniach krążenia lub częściej po epizodach zagrażających życiu zaburzeniach rytmu serca (rozrusznik przy bardzo wolnej pracy serca, tzw. bradykardii; kardiowerter przy bardzo szybkiej pracy serca rzędu 150-200/ min. tzw. tachykardii) lub z wadami wrodzonymi, które mogą prowadzić do NZK.  

Jak działa defibrylator - strona techniczna

Technicznie rzecz biorąc, defibrylator działa na zasadzie krótkiego, kontrolowanego wyładowania prądu o odpowiednich parametrach, które ma na celu zresetowanie aktywności elektrycznej serca.

Jak działa defibrylator od strony technicznej?

1. Źródło zasilania - Defibrylatory wykorzystują akumulatory litowo-jonowe lub zasilanie sieciowe (defibrylatory typowo medyczne). W defibrylatorach AED (automatycznych) stosuje się wymienne baterie o długiej żywotności, nawet 5-7 lat. Producenci podają, że na sprawnych bateriach AED powinno wykonać nawet do 200 defibrylacji. To bardzo dużo. 

2. Kondensatory – magazynowanie energii. Energia do defibrylacji jest gromadzona w kondensatorach, które ładują się z baterii do określonej wartości bezpośrednio przed wyładowaniem (pierwsza defibrylacja jest z reguły z energią ok. 120-150 J [Dżuli], każda kolejna wykonywana jest wyższą energią do max. 360 J). Proces ładowania trwa do kilku sekund. Ze względu na użcie prądu elektrycznego bardzo ważne jest, aby w trakcie wyładowania nikt nie dotykał poszkodowanego.

3. Elektrody – przewodzenie impulsu. Automatyczne Defibrylatory Zewnętrzne używają elektrod samoprzylepnych (tzw. klasyczne łyżki, które możecie zobaczyć jeszcze w słabych filmach). ICD czyli wszczepiane defibrylatory mają elektrody umieszczone w sercu lub jego pobliżu.

4. Analiza rytmu serca. Nowoczesne defibrylatory AED posiadają algorytmy analizy EKG i mogą automatycznie rozpoznawać arytmie kwalifikujące się do defibrylacji (migotanie komór, częstoskurcz komorowy bez tętna). Defibrylatory manualne (dla medyków) dają kontrolę operatorowi, który decyduje o konieczności wyładowania.

5. Dostarczanie impulsu elektrycznego. Po analizie rytmu serca i decyzji o defibrylacji, urządzenie uwalnia zgromadzoną energię z kondensatora poprzez elektrody przyklejone na klatkę piersiową. Bardzo ważne jest odpowiednie przygotowanie skóry (sucha, ogolona - choć trochę), bo tylko ok. 4% prądu dociera do serca. Reszta zużywana jest na pokonanie oporu ścian klatki piersiowej i powietrza znajdującego się w płucach. Impuls elektryczny powoduje jednoczesną depolaryzację komórek mięśnia sercowego, co pozwala węzłowi zatokowemu, który jest głównym naturalnym rozrusznikiem serca, na przejęcie kontroli nad jego rytmem. Trochę taki twardy reset komputera, który zaczyna potem samodzielnie działać.   

6. Dla bardzo dociekliwych: rodzaje wyładowań w defibrylatorach. Dwufazowe – impuls zmienia kierunek przepływu prądu, co pozwala na skuteczniejszą defibrylację przy mniejszej energii (stosowane w AED). W uproszczeniu leci od elektrody nr 1 do elektrody nr 2 i z powrotem.  Jednofazowe – impuls o jednym kierunku przepływu prądu (stosowane w starszych modelach).

Gdzie i jak szukać AED?

Defibrylator to bardzo zaawansowane urządzenie, ale jego działanie sprowadza się do skutecznego dostarczenia kontrolowanego impulsu elektrycznego, który może uratować życie w sytuacji nagłego zatrzymania krążenia. Mówiło się kiedyś o zasadzie, że jeśli w danym miejscu doszło do zatrzymania krążenia w ciągu ostatnich dwóch lat to powinno się postawić tam publicznie dostępne AED. Natomiast na dzień dzisiejszy możemy je znaleźć w:

• centrach handlowych/galeriach

• biurowcach

• sklepach popularnych sieci

• dworcach

• lotniskach (tutaj przeważnie jest ich od kilku do nawet kilkudziesięciu jak we Frankfurcie czy Londynie)

• w metrze

• w niektórych miastach w tramwajach i autobusach

• w kościołach

• w teatrach i kinach

• jednostkach OSP - w wozach strażackich ale także coraz cześciej na ścianie budynku

• urzędach

czyli we wszystkich miejscach gdzie mamy do czynienia z dużym przepływem ludzi a co za tym idzie z większym prawdopodobieństwem wystąpienia NZK. Od kilku lat zauważamy tendencję, że po szkoleniu z pierwszej pomocy AED ląduje na ścianie w prywatnej firmie, szkole, przedszkolu czy żłobku, co bardzo nas cieszy. 

Międzynarodowe oznaczenie AED przedstawiam w galerii poniżej. Może ono czasem różnić się czcionką lub kolorem, ale serce z piorunem i krzyżykiem oraz podpisem AED już nigdy nie umknie Waszym oczom :) Dorzucam również galerię różnych umiejscowień i modeli AED, które możecie spotkać podróżując po Polsce lub Europie. 

Jak używać AED?

Chcesz się nauczyć używać AED? Zapraszamy na szkolenie! Nie będę tutaj opisywał schematu użycia AED. Oglądnijcie film poniżej, opisu i tak nie będzie nikt czytał 🙂

Pozdrawiam 🙂

P. 

Film: Jak używać AED?